Tên khoa học: Semen Ziziphi mauritianae.
Tên gọi khác: Táo nhân.
Xuất xứ: Hải ngoại
Bộ phận dùng: Nhân hạt cây Táo ta (Táo chua).
TPHH: Alkaloid, flavonoid, acid béo, acid hữu cơ.
Tính vị, quy kinh: vị chua, ngọt, tính bình; quy kinh Tâm, Tỳ, Can, Đởm.
Công năng: Dưỡng Tâm an thần, liễm hãn, sinh tân.
Chủ trị:
- Dưỡng Tâm an thần: Dùng khi tâm thần bất an, hồi hộp, mất ngủ, chóng mặt, dùng Toan táo nhân (sao đen) 2-4g. Trường hợp suy nhược thần kinh do âm dương lưỡng hư, dùng Toan táo nhân 8g, Vông nem, Thục địa, Trâu cổ mỗi thứ 20g, Long nhãn, Đỗ trọng mỗi thứ 16g, Kim anh, Khiếm thực, Ba kích mỗi thứ 12g.
- Liễm hãn, sinh tân: Dùng trong trường hợp âm huyết hư, đạo hãn, tự hãn, hao tổn tân dịch, háo khát.
YHHĐ: An thần và gây ngủ, cải thiện hiệu quả học tập và trí nhớ, kháng viêm, chống oxy hóa, chống co giật, hạ huyết áp, hạ lipid máu, chống kết tập tiểu cầu, tăng cường chức năng miễn dịch, chống tăng oxy máu, chống thiếu máu cục bộ cơ tim, chống loạn nhịp tim.
Thử nghiệm quan sát trực tiếp: Sử dụng chuột nặng 18.0±1.0g, chia đều giữa đực và cái. Trước khi dùng thuốc, quan sát hoạt động bình thường của chuột, sau đó cho chuột uống 1.0ml/20g dịch chiết nước từ hạt táo chua với các nồng độ khác nhau.
Thử nghiệm bằng phương pháp quang điện: Dùng thiết bị quang điện để ghi lại số lần chuột di chuyển trong 10 phút. Ở nhóm dùng dịch chiết nồng độ 1:1 và 1:0.7, hoạt động của chuột giảm rõ rệt.
Thử nghiệm đo lượng nước thải: Sử dụng thiết bị của Komlos để đo lượng nước thải từ chuột trong một khoảng thời gian nhất định để đánh giá hoạt động. Kết quả cho thấy, nhóm dùng liều cao (1:0.5) có lượng nước thải giảm đáng kể so với nhóm đối chứng (P<0.01).
Thử nghiệm lồng lắc: Chuột được chia làm 2 nhóm, mỗi nhóm 10 con, dùng dịch chiết nước từ hạt táo chua 1:1, 1.0ml/20g trọng lượng cơ thể. 30 phút sau khi dùng thuốc, hoạt động tự phát của chuột trong lồng lắc giảm rõ rệt. Kết quả cũng cho thấy các loại chiết xuất từ hạt táo chua như dầu ether, butanol, ethyl acetate đều làm giảm hoạt động tự phát của chuột, ngoại trừ chiết xuất từ dầu ether không có hiệu quả.
Giảm khả năng phối hợp vận động: Chuột nặng 18±1.0g được kiểm tra khả năng giữ thăng bằng trên lồng quay. Sau khi cho uống dịch chiết từ hạt táo chua với các nồng độ khác nhau (1:1, 1:0.5, 1:0.7), kết quả cho thấy hơn 60% chuột bị rơi khỏi lồng, khác biệt rõ rệt so với nhóm dùng nước muối.
Ảnh hưởng đến giấc ngủ của động vật: Thử nghiệm với chuột cho thấy dịch chiết nước từ hạt táo chua tăng cường tác dụng gây ngủ của natri pentobarbital. Chuột được chia thành 2 nhóm, một nhóm được cho uống dịch chiết từ hạt táo chua, nhóm còn lại uống nước muối. Kết quả cho thấy dịch chiết từ hạt táo chua làm tăng thời gian ngủ do natri pentobarbital gây ra (P<0.05), nhưng tác dụng này yếu hơn so với chlorpromazine (P<0.01).
Liều dùng: ngày dùng 4g (Toan táo nhân), 4-12g (Hắc táo nhân). Khi dùng sao vàng hoặc sao đen.
Kiêng kỵ: Thực tà uất hỏa, sốt, cảm nặng không dùng.
